Twee weken geleden ging in Nederland de drie uur durende film Oppenheimer van regisseur Christopher Nolan in première. De film over J. Robert Oppenheimer, de ‘vader’ van de atoombom was in de eerste week al goed van ruim een half miljoen bioscoopbezoeken, waaruit blijkt dat de belangstelling voor de atoomboom, vandaag precies 78 jaar na Hiroshima, groter lijkt dan ooit.
(tekst: Wim Meijer)
Op zich is dat zeker niet vreemd. Met de huidige oorlog in Oekraïne neemt de dreiging van de inzet van nucleaire wapens stevig toe. Een dreiging die bijna 8 decennia latent aanwezig was en na de ervaring in 1945 niet echt als realistisch werd gezien, maar die nu toch, met een onberekenbare Russische president Poetin, steeds meer een denkbaar scenario lijkt.
Wat vermoedelijk tot op heden de machtshebbers ervan weerhouden heeft om kernwapens in te zetten is de angst hoe vernietigend uiteindelijk een nucleaire escalatie zal uitpakken. In 1945 kwam men daar pas echt achter nadat de Amerikaanse bommenwerper Enola Gay de eerste atoombom op de Japanse stad Hiroshima had laten vallen. Vandaag is dat precies 78 jaar geleden, op 6 augustus 1945.
Het vliegtuig stond onder commando van piloot Paul Tibbets, die zijn bemanning bijna een jaar lang had voorbereid op deze actie. Weliswaar wisten de bemanningsleden dat het om een zware bom ging, over de ware aard van het projectiel zouden ze pas op het allerlaatste moment worden geïnformeerd.
Kwart miljoen doden
Pas in het vliegtuig, de Enola Gay (genoemd naar de moeder van Paul Tibbets), op weg naar Hiroshima, vertelde Paul Tibbets zijn bemanningsleden dat het om de allereerste atoombom ging. Wat de impact van de bom was bleek meteen toen de bom op die 6e augustus om 08.15u zijn doel trof. Bij de explosie en de daarop volgende drukgolf en enorme hitte kwamen direct 78.000 Japanners om het leven en raakte een vergelijkbaar aantal mensen gewond.
In de daaropvolgende periode stierven veel mensen als gevolg van stralingsziekten, waarmee het aantal dodelijke slachtoffers opliep tot 150.000 eind 1945. Ook in de daarop volgende decennia liep dit aantal nog op omdat veel mensen kanker kregen ten gevolge van de straling van de bom. Volgens cijfers van de gemeente Hiroshima uit 2004 heeft de explosie van ‘Little Boy’ in totaal 237.062 levens gekost.
Geen spijt
Bijna dertig jaar geleden, bij de 50-jarige herdenking van deze dramatische gebeurtenis had Max Westerman van RTL-4 een interview met de toen 80-jarige Paul Tibbets. Ondanks het enorme aantal slachtoffers stelde de voormalig captain van de Enola Gay dat hij geen dag spijt had gehad van zijn daad. Op de vraag of hij Japan ooit zijn excuses zou aanbieden, antwoordde hij: “Hebben de Japanners zich ooit verontschuldigd voor wat zij hebben misdaan op Pearl Harbor?” Paul Tibbets was 92 toen hij op 1 november 2007 overleed in zijn huis in de Amerikaanse staat Ohio.
‘Oppenheimer’ en ‘Enola Gay’
Nu, bijna 8 decennia later is er dus die enorme filmhit in de vorm van Oppenheimer. En het is niet de eerste hit rond dit explosieve thema. In 1980 maakte de Britse band ‘Orchestral Manoeuvres In The Dark’ de single ‘Enola Gay’. Hoewel het nummer in Nederland geen hit werd, haalde het de eerste plaats in de hitlijsten van Frankrijk, Italië, Spanje en Portugal, en bereikte ook in de andere Europese landen hoge posities met in thuisland Engeland een 8e plaats. Ook was het nummer te horen gedurende de openingsceremonie van de Olympische Spelen van 2012 in Londen.
In Amerika bleef ‘Enola Gay’ steken op een 34e plaats van The Billboard Hot 100. Wellicht dat men daar toch iets verdeeld was over de muzikale boodschap van OMD.
De tekst van Enola Gay
Enola gay, you should have stayed at home yesterday
Aha words can’t describe the feeling and the way you lied
These games you play, they’re gonna end it more than tears someday
Aha enola gay, it shouldn’t ever have to end this way
It’s 8:15, and that’s the time that it’s always been
We got your message on the radio, conditions normal and you’re coming home
Enola gay, is mother proud of little boy today
Aha this kiss you give, it’s never ever gonna fade away
Enola gay, it shouldn’t ever have to end this way
Aha enola gay, it shouldn’t fade in our dreams away
It’s 8:15, and that’s the time that it’s always been
We got your message on the radio, conditions normal and you’re coming home
Enola gay, is mother proud of little boy today
