Sinds in Zwanenburg sprake is van overlast van ratten – volgens sommigen een rattenplaag – laait de discussie op of dit te maken heeft met overvoering van eenden en andere vogels.
In een eigen publicatie van de gemeente beantwoordt polderecololoog Henk Nijenhuis vragen over het voeren van dieren. Een lesje vogelvoerkunde.
Goed bedoeld, maar slecht
De rode draad in zijn betoog is, dat het voeren van eenden, hoe goed bedoeld ook, over het algemeen juist slecht is voor de dieren. Erg slecht zelfs. “Het voer dat meestal aan de eenden en zwanen wordt gegeven is brood, soms aardappels. Heel soms witte rijst. In elk geval materiaal dat altijd veel koolhydraten bevat met mogelijk wel wat vet maar weinig eiwitten, mineralen en vitamines. De dieren krijgen er weliswaar veel energie door maar zetten een groot deel van het voedsel om in vet. Zo veel vet, dat het inwendige organen kan verstoren.” Alleen als het vriest én er sneeuw ligt, krijgen de meeste vogels het moeilijk en is brood voeren zinvol. Liefst verrijkt met vet of olie, of nootjes omdat daar ook eiwitten in zitten.
Paren
“Bij de woerden resulteert de hoeveelheid koolhydraten in een voortdurende behoefte om te paren. Ze jagen het hele jaar door op de wijfjes, waar dit in de natuur alleen in het voorjaar gebeurt. De wijfjes daarentegen halen er niet de stoffen uit die nodig zijn om eieren te leggen: eiwitten). Het gevolg is dat de mannetjes het hele jaar proberen te paren en daarbij de vrouwtjes voortdurend onder water drukken. 
Veel wijfjeseenden verdrinken. Als er wel eieren worden gelegd, zijn deze vaak minder vitaal door de vervetting van de eierstokken. Datzelfde geldt, maar in mindere mate, voor ganzen en zwanen. Dat zijn gras- en waterplanteneters, die hun eiwitten vooral uit gras en planten halen en naar verhouding minder brood eten. Eenden zijn meer kroosslobberaars, die bij gebrek aan kroos ook overleven op brood alleen.”
Eieren
Bij veel zangvogels, die het hele jaar door met brood worden gevoerd, of met veel vet zoals vetbollen en pinda’s, komt ook voor, dat hun eieren niet helemaal goed zijn als gevolg van vervette eierstokken. Vaak is de schil te dun, met te weinig kalk. Daardoor gaan veel eieren kapot. En als kleine zangvogels, insecteneters van nature, vanwege het gemak overschakelen op voer dat ze van mensen krijgen, worden er veel minder insecten gevangen. Dat is te merken aan de hoeveelheid plaaginsecten als luizen, maar ook kleine slakken, die minder dan vroeger worden bejaagd.”
Bruine ratten
Duidelijk is, dat het te veel gevoerde brood dat de zwanen, ganzen, eenden en meerkoeten niet meer eten, hoe dan ook wordt opgeruimd. “Dat kunnen meeuwen doen, die ook steeds meer naar de dorpen zijn gekomen en daar op daken overlast veroorzaken. Of kauwtjes. Maar vaak ook bruine ratten.
Ratten zijn van nature alleseters, die het brood als energiebron gebruiken, maar vetten en eiwitten elders vinden. Voeren is dus eigenlijk alleen in de winter nodig, als de dieren vanwege kou behoefte hebben aan een snelle energiebron. Meestal is het in het voorjaar en zomer, als er genoeg ander eten is, juist nadelig.” Voor de dieren, omdat ze teveel vervetten en voor ons, omdat de insecten en slakken door de verzadigde vogels niet worden opgeruimd.
Pindaslingers, granen en nootjes
“Zolang het alleen vriest en er geen sneeuw ligt, kunnen de meeste zangvogels voldoende insecten en ander voedsel vinden in schorsspleten en tussen gras”, zegt de polderecoloog. “Voeren kan wel, maar dan vooral met vetrijk voedsel zoals pindaslingers, granen en nootjes. Eenden krijgen het eerder moeilijk, omdat het kroos bevroren raakt. Ze kunnen ook wel gras eten, maar halen daar minder uit dan ganzen en zwanen omdat ze een andere en kortere darm hebben.” (Bron: gemeente Haarlemmermeer)
