Joost Klein van ‘troetel-Fries’ tot Grutte Pier met anger management item

Het kan niemand zijn ontgaan: vandaag, zaterdag 11 mei 2024, wordt in Malmö de 68^eeditie gehouden van het Eurovisie Songfestival. En nog voordat de eerste deelnemer het podium heeft beklommen is het nu al zeker dat het voor Nederland een gedenkwaardige editie is. Niet alleen omdat ‘onze’ Joost Klein de finale heeft bereikt, maar vooral omdat onze (tot voor donderdag) 'troetel-Fries' zich blijkt te hebben ontpopt tot een soort van 'Grutte Pier' met een anger management item. Met als gevolg: diskwalificatie!

De voortekenen waren zo goed. De bookmakers tipte hem zelfs als serieuze kandidaat voor de eindoverwinning. Zou er voor Nederland, 5 jaar na Duncan Laurence, opnieuw een ‘glazen microfoon’ klaarstaan? Zeker na de halve finale, waarbij een hakkende Joost de hele zaal op z'n kop zette was het duidelijk: onze’ ADHD-Fries gaat 't helemaal maken, en daar gaan we met z'n allen getuige van zijn. Het kon gewoon niet anders: ‘Europapa’ zou ervoor gaan zorgen dat de Nederlandse tv-kijkers het Songfestival weer massaal in de armen zou sluiten met knallende kijkcijfers als gevolg. Een verademing na enkele jaren van serieuze kijkcijferdaling.

Maar ja... dan had Joost wel zijn emoties ietsje meer in bedwang moeten houden. Naar schijnt heeft een onaangename confrontatie plaatsgevonden tussen Joost Klein en een Zweedse tv-medewerkster, waarbij hij de dame in kwestie heeft bedreigd. Dat heeft geleid tot een aanklacht bij de politie, met als gevolg dat Klein niet deel mocht nemen aan de laatste repetities. Wel werd vrijdagavond in plaats een een liveoptreden, een opname vertoond in de zaal van een eerder optreden.

Nu is het inmiddels duidelijk geworden dat Joost Klein ook vanavond niet mee mag doen in de finale van het Eurovisie Songfestival. Een aderlating voor de Nederlandse inzending, maar ook voor het Songfestival, dat met Joost Klein een van absolute favorieten op de eindoverwinning verliest. En nóg een verliezer: de NPO, die na een dieptepunt in de kijkcijfers afgelopen jaar (slechts 1,8 miljoen na uitschakeling van Mia Nicolai en Dion Cooper ) nu hoopte alle records uit het verleden te breken. Welnu, dat zit er niet meer in. Maar ja, je weet maar nooit, want kijkend naar alle reacties op de social media lijkt 't erop dat heel veel Nederlanders een nieuwe favoriet hebben gevonden in Eden Golan, de inzending van Israël.

Kijkcijfers
Door de jaren heen scoort Nederland qua kijkcijfers goed tijdens dit liedjesfestival, zoals in 2013 toen Anouk voor Nederland met ‘Birds’ weliswaar een bescheiden 9^eplaats scoorde (ook toen in Malmö), maar wel 4,9 miljoen kijkers trok in Nederland.

Een jaar later, toen Ilse de Lange samen met Waylon als The Common Linnits het podium in Kopenhagen besteeg, stemden maar liefst 5,1 miljoen Nederlanders af op het liedjesfestival. En in 2021 keken we in Nederland zelfs met 5,4 miljoen landgenoten naar Jeangu Macrooy die overigens eindigde op een teleurstellende 23^eplaats. Een opvallende score, vooral in de wetenschap dat Duncan Lawrence in 2019 in de door hem gewonnen finale ‘slechts’ 4,51 miljoen Nederlandse kijkers scoorde.

Na Jeangu Macrooy nam de belangstelling bij de kijkers nadrukkelijk af met als dieptepunt vorig jaar, toen Mia Nicolai en Dion Cooper Nederland vertegenwoordigden. Zij sneuvelden al in de halve finale, waarna er op de zaterdagavond slechts 1,8 miljoen Nederlanders afstemden op de finale in Liverpool, waar Loreen voor Zweden de winst binnenhaalde.

Maar ziet: dit jaar leek 't erop dat we weer helemaal terug zijn. In de tweede halve finale waar Joost Klein het podium betrad, keken liefst 4 miljoen Nederlanders. De beloofde veel voor de finale van vanavond. Laten we voorop stellen: zo'n incident, hoe ongewenst ook, kan soms ook een heel positieve uitwerking hebben op kijkcijfers. Als Joost Klein vanavond tóch zou hebben opgetreden, dan zouden, juist door alle aandacht, de kijkcijfers wel eens helemaal door 't dak kunnen zijn gegaan. Maar anders is dat nu bij zijn afwezigheid. Het laatste woord zal er nog niet over gezegd zijn. Er zullen volop mensen zijn die het eens zijn met de pijnlijke beslissing, maar even zoveel kritiek hebben op de organisatie van het Songfestival.

Iedereen een mening
Hiermee blijkt maar weer eens te meer wat een wonderlijk fenomeen het Eurovisie Songfestival is. Ongeveer iedereen heeft er een mening over. En als ik het zo om me heen beluister, dan helt die mening in het merendeel van de gevallen over naar de negatieve kant. Muzikaal zou het niets voorstellen, het is het grootste rariteitenkabinet van het jaar, de manier van stemmen is niet goed, de Nederlandse inzendingen (met name vorig jaar) helemaal fout, de commentator heeft de verkeerde toon, kortom: Blijkbaar ergeren we ons collectief helemaal kapot… drie uur lang, onafgebroken… met z’n vijfmiljoenen bij elkaar. Nou, ik zal je zeggen, ik geloof daar helemaal niets van!
Ik geloof er niets van dat wij ons koesteren in zelfkwelling. Ik denk dat we dat songfestival, diep in ons hart, eigenlijk best wel leuk vinden. Niet dat we ook maar iets snappen van de overdosis muzikale uitspattingen uit de Balkanlanden. Niet dat we nu het gevoel hebben dat we zitten te kijken naar de absolute pareltjes van de internationale conservatoria, maar toch, vraag me niet wat het maakt dat het zo’n waanzinnige aantrekkingskracht op ons heeft, maar dat het dat heeft, dat bewijst Malmö ook dit jaar weer met, naar verwachting, rond de 180 miljoen kijkers in heel Europa.

Freakshow en springplank
Misschien heeft het te maken met het gevoel van nationale trots. Wij houden van Oranje en gaan dus graag die Europese competitie aan. Of misschien is het gewoon ons oude circus- en kermisgevoel: het stille verlangen naar de ouderwetse freakshow. Kijken naar de vuurspuwer, de degenslikker, de man met twee hoofden, het varken met één oog of de geit met 4 hoorns. Want ja, laten we eerlijk zijn, behalve de muzikale hoog-(en laag-)standjes op het songfestival, zijn we door de jaren heen ook op visueel vlak niet gespaard.

En heel misschien kijken we ook wel naar het Eurovisie Songfestival in de hoop dat er een nieuwe ABBA op zal staan. Want het songfestival heeft zich toch ook door de jaren heen bewezen als de springplank en/of het podium voor grote artiesten. Om er maar een paar te noemen: Freddy Quin (Junge, komm balt wieder), Frida Boccara, Udo Jürgens, Vicky Leandros, Celine Dion, France Gall en Cliff Richard.

De vogels van Holland
Vandaag dus de 68e editie van het Songfestival. Op 24 mei 1956 werd het allereerste Eurovisie Songfestival georganiseerd. Nog heel bescheiden en intiem, in het Zwitserse Lugano met slechts 7 deelnemende landen: België, Frankrijk, Italië, Luxemburg, Nederland, de Bondsrepubliek Duitsland en Zwitserland. Dat hadden er 10 kunnen zijn, ware het niet dat Denemarken, Oostenrijk en het Verenigd Koninkrijk zich te laat hadden aangemeld en daarom niet door de organisatie werden toegelaten.

En jawel, meteen een mooi Nederlands wapenfeitje op dit inmiddels beroemde muzikale podium: Het allereerste liedje dat ooit werd gezongen op het Eurovisie Songfestival was ‘De vogels van Holland’, een ‘pareltje’ dat gezongen werd door Jetty Paerl. Het liedje was geschreven door Annie M.G.Schmidt en Cor Lemaire.

Het bleek niet voldoende voor de eindoverwinning. Want die eerste Eurovisie Trofee ging naar de Zwitserse Lys Assia met haar Refrain. Later zou zij vooral bekend worden door haar liedje ‘Oh, mein Papa’.

Van ‘Vogels van Holland’ tot ‘Europapa’
Tussen die ‘Vogels van Holland’ van Jetty Paerl en het ‘Europapa’ van onze Joost Klein zijn in 67 jaar heel wat vreemde vogels aan ons voorbij getrokken, variërend van de pure knulligheid van ‘Kokette Katinka’ (waarmee de Spelbrekers een legendarische score van nul punten wisten te bereiken) tot de onbegrijpelijke freaky-horrorshow van Lordy met “Hard Rock Hallelujah”.

En ook de editie van dit jaar zorgt weer voor een aanvulling op dit rariteitenkabinet, zoals de Ierse Bambie Thug die met haar Doomsday Blue garant staat voor een aardige horrornight.

Zevenzestig jaar hebben wij achter de rug waarin ons als kijkers niets bespaard is gebleven. Maar gezien het feit dat we afgelopen donderdagavond met vier miljoen Nederlanders kekennaar de verrichtingen van Joost Klein, en het er vanavond nog veel meer hadden kunnen zijn, zegt genoeg: We zouden niet anders willen!