Ruim 200 jaar oud, vertaald in meer dan 300 talen en dialecten, uitgevoerd door iedere zichzelf respecterende artiest of groep, alleen al in de versie van Bing Crosby goed voor de verkoop van 30 miljoen platen, en toch… niet terug te vinden in de Top 2000.
(tekst: Wim Meijer)
Afgelopen nacht, precies om middernacht wel te verstaan, werd in Hilversum op sensationele manier het startschot gegeven voor de jaarlijkse Top 2000. NPO Radio 2-dj Bart Arens opende het muziekspektakel vanaf een drijvend podium in de vijver naast Beeld en Geluid in Hilversum met een medley van hits die de komende dagen voorbij zullen komen. Hij deed dat omringd door vlammenwerpers, lichteffecten en fonteinen die water tot wel 25 meter de lucht in spuwden.
Het is voor de 24e keer dat we bijna een hele week kunnen luisteren naar de (volgens de stemmers) 2000 grootste hits, met als klassiek hoogtepunt de nummer één, op Oudejaarsavond, enkele minuten voor middernacht. Bijna even traditioneel als Kerstmis zelf zal dat ook dit jaar weer Bohemian Rhapsody van Queen zijn.
Silent Night, Holy Night
Alleen: of die wereldhit van Queen ook echt de grootste hit aller tijden is kun je je afvragen. Want er is een hit, die alle hits overstijgt. Een hit van al ruim 200 jaar oud, vertaald in meer dan 300 talen en dialecten, uitgevoerd door ongeveer iedere zichzelf respecterende artiest of groep en sinds 2022 opgenomen in de UNESCO-lijst van immaterieel erfgoed. En wat het aantal verkopen betreft: met al die verschillende uitvoerende artiesten wereldwijd is daar slechts een slag naar te slaan, maar een feit is dat alleen al de uitvoering van Bing Crosby uit 1935 maar liefst 30 miljoen keer werd verkocht. Ik heb ’t over ‘Silent Night’, wereldwijd het bekendste kerstliedje aller tijden.
De geschiedenis van Silent Night gaat echter veel verder dan die uitvoering van Bing Crosby uit 1935. Daarvoor moeten we ruim 200 jaar terug in de tijd, om precies te zijn naar 24 december 1818. Toen schreef de Oostenrijkse componist Franz Gruber de muziek voor wat een van de grootste ‘wereldhits’ aller tijden zou worden. Op de tekst van de Oostenrijkse dichter en priester Joseph Mohr componeerde hij de muziek, die de volgende dag, op 1e Kerstdag, voor het eerst te horen zou zijn in de St.Nikolauskirche in Oberndorf.
Al twee jaar lang had de tekst van Joseph Mohr op de plank gelegen. Op Kerstavond 1818 besloot Mohr om het gedicht de volgende dag te gebruiken gedurende de Kerstdienst. Wat echter ontbrak was de muziek. Hiervoor benaderde hij Franz Gruber, componist, organist en leraar op de school in Arnsdorf, en gedurende de Kerstdagen van 1818 plaatsvervangend organist in de kerk van Oberndorf.
Muizen
Nog diezelfde avond schreef Franz Gruber de melodie die geschikt moest zijn voor twee solostemmen, met koor en gitaar- begeleiding. De bijzondere keuze voor gitaarbegeleiding maakte Gruber noodgedwongen, omdat het orgel van de kerk kapot was, als gevolg van een kolonie hongerige muizen, die zich knabbelend een weg had gebaand door de balg van het kerkorgel.
Hieronder de originele ‘gitaarversie’ gespeeld in de Stille nacht Kapel in Oberndorf
Familie Strasser
De volgende dag, op 25 december 1818, werd voor de eerste keer Mohr’s tekst op Gruber’s muziek ten gehore gebracht in de St.Nikolauskirche. Het was het begin van een muzikale tocht rond de wereld, die aanvankelijk lange tijd beperkt bleef tot de omgeving van Salzburg en het Tiroler Zillertal. De grote bekendheid van ‘Stille Nacht, Heilige Nacht’ kwam pas na 1830 dankzij de zingende Familie Strasser, een Oostenrijks gezin dat, net als later de Familie Von Trapp (Sound of Music), concerten gaf door heel Europa en zelfs in Amerika. ‘Stille Nach’ werd een van hun evergreens die wereldwijd met applaus en ontroering werd ontvangen.
Glas-in-lood vensters met de afbeeldingen van Joseph Mohr en Franz Gruber in Stille Nacht Kapel in Oberndorf (foto’s: Wikipedia) 
De ‘Newborn King’ of Queen?
Sinds de Familie Strasser is Stille Nacht uitgegroeid tot ’s-werelds bekendste Kerstlied, dat inmiddels wordt uitgevoerd ruim 300 verschillende talen en dialecten, en dat door honderden beroemde en minder beroemde artiesten op de plaat is gezet. Waar ‘Stille Nacht’ ook voor zorgde is dat Oberndorf wereldwijd op de kaart kwam te staan. Weliswaar verkeerde de originele St.Nikolauskirche in een zo slechte bouwkundige staat dat men deze heeft moeten afbreken, maar op diezelfde plaats staat nu een kapel. Jaarlijks wordt deze rond de Kerstdagen bezocht wordt door ruim 50.000 mensen die daar met elkaar het ‘Stille Nacht, Heilige Nacht’ zingen, het lied voor de Newborn King dat naast Queen op die 1e plaats van de Top 2000, niet zou misstaan.
