Het is een waarheid als een koe: “Hoe ouder je wordt, hoe meer je meemaakt”. Voor de Mona Lisa is dat zeker het geval. Het is bijna 520 jaar geleden dat Leonardo da Vinci het beroemde schilderij vervaardigde, en sinds die tijd heeft de afbeelding van de Italiaanse schone al heel wat meegemaakt. Vooral het overleven van de afgelopen 100 jaar mag al een wonder heten.
(tekst: Wim Meijer / foto’s: Wikipedia))
Gisteren werd het meest recente hoofdstuk geschreven in de bizarre geschiedenis van Da Vinci’s creatie. Een bezoeker van het Louvre in Parijs bekogelde de Mona Lisa bekogeld met taart. Dankzij een glazen vitrine raakte het kunstwerk niet beschadigd.
De man was, vermomd als oude vrouw in een rolstoel, het museum binnengekomen . Eerst probeerde hij tevergeefs de vitrine kapot te maken. Daarna gooide hij taart richting en de richting van het schilderij en smeerde het gebak uit over de vitrine. Wat het motief was voor zijn daad is niet duidelijk geworden. Wel riep hij iets over het beschermen van de aarde toen hij werd afgevoerd door museumwachters.
Meer incidenten
Zoals ik al zei: dit is slechts het laatste incident rond Mona Lisa. Zo gooide in augustus 2009 een toerist een kopje thee naar het paneel, waardoor de vitrine werd verbrijzeld. En toen het werk in 1974 in Tokio te zien was, gebruikte een vrouw een rode spray om het schilderij te bekladden.
In 1956 waren er zelfs twee incidenten. Een man gooide zuur naar de Mona Lisa, waardoor het onderste deel beschadigd raakte. En aan het eind van dat jaar gooide een Boliviaanse schilder een steen naar het doek, waardoor er lichte schade ontstond.
Diefstal of ontvoering?
Toch kan zeker gesteld worden dat het meest legendarische incident rond Mona Lisa dateert van 1911. Op 21 augustus van dat jaar verdween het beroemde schilderij uit het Louvre in Parijs. Haar afwezigheid werd opgemerkt door de schilder Louis Béroud. Op de plaats in de Salon Carré waar de Mona Lisa had moeten hangen, hingen slechts vier ijzeren haakjes. Dacht men eerst nog dat het schilderij even was meegenomen om te fotograferen, na een paar uur moest men toch concluderen dat het echt was verdwenen. Een hele week gingen de deuren van het Louvre op slot om de recherche de gelegenheid te geven om alles rustig te doorzoeken. Dit echter zonder resultaat.
Roof uit idealisme: terug naar Italië
Hoewel men anders vermoedde, zou veel later blijken dat hier zeker geen sprake was van een professionele roof. Het bleek het werk te zijn van ene Vincenzo Peruggia, een medewerker van het Louvre. Toen hij op de middag van die 21 augustus door de Salon Carré liep en merkte dat er geen suppoost te bekennen was, haalde hij de Mona Lisa van de muur, wandelde naar de trap, waar hij het schilderij uit de lijst nam, en liep ermee onder zijn jas het museum uit. De motivatie voor deze daad: geen geldbejag maar puur de idealistische gedachte dat deze schat van Italiaanse makelij, en volgens hem ooit gestolen door Napoleon, terug moest naar Italië.
Onder de tafel
Vanuit het museum keerde Peruggia terug in zijn hotelkamer, waar hij het schilderij met houten klemmen bevestigde onder het blad van de tafel. Dat leverde op 31 augustus, 10 dagen na de roof, nog een spannend half uurtje op, toen inspecteur Brunet, belast met het onderzoek naar de roof, bij Peruggia op bezoek kwam om na te gaan of de Italiaanse huisschilder wellicht meer wist van de roof. Gedurende het gesprek tussen Brunet en Peruggia zaten ze aan de bewuste tafel, en keek Mona van onderuit zwijgzaam en geheimzinnig glimlachend toe, waarna inspecteur Brunet onverrichter zake weer vertrok.
Mona Lisa naar Florence
Ruim twee jaar hield Peruggia de Mona Lisa verborgen. Toen keerde hij in december 1913 terug naar Italië en droeg het schilderij over aan de directeur van museum Dei Uffizi in Florence, waarna hij werd gearresteerd. Uiteindelijk kwam Peruggia er genadig vanaf. Vanwege zijn patriottische motieven kreeg hij één jaar gevangenisstraf waarvan hij slechts enkele maanden heeft uitgezeten. Na afloop van de Eerste Wereldoorlog keerde Peruggia terug naar Frankrijk, waar hij trouwde en een winkel begon in schildersbenodigdheden.
Fout geïnformeerd
Het lijkt er overigens op dat Peruggia niet helemaal goed was geïnformeerd. Want hij dacht dat Napoleon de Mona Lisa had gestolen. Het was net even anders: Leonardo da Vinci woonde voor zijn dood geruime tijd in Frankrijk. Na Leonardo’s dood kocht Koning Francois I rechtmatig zijn bezittingen, waaronder ook de Mona Lisa, die dus al minstens sinds 1519 in Frankrijk verblijft.
