Klaar voor vertrek naar SAIL 2025, Batavia blijft achter wegens slechte staat van onderhoud

Nog een ruim twee weken te gaan voordat, eindelijk na 10 jaar wachten, het nautisch evenement SAIL weer losbarst. Zo langzaam maar zeker komt men in verschillende havens al in de stemming. Zo liggen in de haven van Lelystad onder andere de Bounty, de Abel Tasman en de Admiraal van Kinsbergen al klaar om af te varen richting Amsterdam om de 750e verjaardag van de hoofdstad mee te vieren.

(bron: IJmond360)

De Bounty, een tweemast-schoener gebouwd in 1954, is een vaste favoriet bij liefhebbers van klassieke zeilschepen. En dat geldt ook voor de Abel Tasman, een robuuste zeegaande klipper uit 1913, die in het verleden dienst deed als vrachtschip en inmiddels is omgebouwd tot comfortabel zeilschip voor passagiers.

En dan de Admiraal van Kinsbergen, een schip met niet alleen een zeilende geschiedenis. De driemastbarkentijn dateert van 1891. Tot midden jaren ’50 zeilde het schip met lading van Nederland naar Duitsland. In de jaren 60 van de vorige eeuw werd het schip omgebouwd tot motorvrachtschip. In 2000 zag men echter het licht en besloot om het schip weer terug te brengen in de oorspronkelijke staat met masten en zeil, een hoedanigheid waarin het schip nu zal schitteren tussen al dat andere varend erfgoed tijdens SAIL.

Batavia vergane glorie met toekomstperspectief

Ook in Lelystad, maar niet klaar is af te reizen naar Amsterdam, is de Batavia. Wie in 1995 bij SAIL was, herinnert zich waarschijnlijk nog wel de indrukwekkende reconstructie van het 17e-eeuwse VOC-schip. Het werd gebouwd op traditionele wijze en met honderden vrijwilligershanden. Ze was het pronkstuk van die SAIL-editie, was nog maar net  gedoopt door koningin Beatrix en geurde nog naar lijnolie en vers eikenhout.

Nu, 30 jaar later ligt ze nog steeds daar waar ze ooit gebouwd werd, in Lelystad. In die afgelopen drie decennia is ze verworden van trots VOC-schip tot stil symbool van vergankelijkheid. De nieuwgebouwde Batavia blijkt namelijk de tand des tijds niet helemaal goed te hebben doorstaan.

Jarenlange blootstelling aan weer en wind, gecombineerd met beperkte financiële middelen, hebben geleid tot houtrot, structurele slijtage. Inmiddels zijn de masten verwijderd voor inspectie. In 2024 is nog een cosmetische opknapbeurt uitgevoerd met hersteld snijwerk, opnieuw aangebrachte lantaarns en geschilderde romp, maar dat was niet voldoende om het schip ‘klaar te stomen’ voor deelname aan een groot zeilevenement op open water. Zonder zeewaardigheid, zonder masten en met een kwetsbare structuur is het schip niet veilig om te varen. Daarmee sluit ze niet aan bij de eisen die SAIL stelt aan deelnemende varende erfgoedstukken.

Toekomst van Batavia op het land

Ondanks de slechte staat van de Batavia lijkt ’t erop dat het schip toch behouden blijft, alleen niet in het water, maar op het land. Er zijn vergevorderde plannen om het schip volgend jaar  permanent aan land te brengen en onderdeel te laten worden van het vernieuwde museumconcept van Batavialand. Daar zou ze dan een beschermde plek krijgen, niet langer als schip in de vaart, maar als monument van zowel maritieme ambacht als van confrontatie met het verleden van de VOC, waar vandaag de dag heel verschillend naar wordt gekeken.

Overigens hoeven de bezoekers van SAIL het dit jaar niet helemaal zonder een VOC-schip te doen, want daar is nog altijd de Amsterdam. Het VOC-schip neemt weliswaar niet deel als varend schip aan SAIL maar ligt wel aangemeerd bij het Scheepvaartmuseum waar het onderdeel is van het museumprogramma.

De oudste van SAIL 2025

Kun je je afvragen: als die VOC-schepen niet (meer) varen, wat is dan straks het oudste schip dat we wel ‘in de zeilen’ kunnen bewonderen. Welnu, dat wordt de Anna af Sand, een authentiek houten Noors handelsschip uit 1854.

Welke schepen naar PreSail 

Of we straks op 18 en 19 augustus tijdens de PreSail de Anna af Sand, de Bounty of de Abel Tasman ook tegen zullen komen is nog even de vraag. De schepen die in ieder geval zullen aanleggen aan de Trawlerkade zijn Clipper Stad Amsterdam, de Eendracht, Shabab Oman II, B.A.P. Union, Dar Mlodziezy, Belem en de Alexander von Humboldt II. Dus dat er sowieso volop historische schepen te bewonderen zullen zijn mag duidelijk zijn.