Cultuur: soms kost ‘t een paar centen, maar dan heb je ook wat! Alleen kun je je afvragen, kijkend naar het kostenplaatje van de Harp, de Luit en de Citer, de iconische bruggen over de Hoofdvaart in de Haarlemmermeer, of je nog blij moet zijn met Calatrava of dat je moet praten van een puur Cala-‘drama’
(tekst en foto’s: Wim Meijer)
Als je praat over cultuur in de polder dan kun je aan van alles denken, alleen het bouwen van bruggen, ontsproten aan het brein van een zowel gevierde als verguisde Spaanse ‘mooi weer architect’, is niet het eerste wat in je opkomt.
Toch gingen in de gemeenteraad van de Haarlemmermeer in 1999 de handjes op elkaar voor het ontwerp van de Spaanse architect Santiago Calatrava voor de realisatie van drie bruggen over de Hoofdvaart. De raad had een ‘potje’ van 7,5 miljoen euro beschikbaar voor het project dat de Haarlemmermeer in het rijtje zou moeten plaatsen van steden zoals Madrid, Luik, New York, Athene, Valencia etc. waar de Calatrava zijn onuitwisbare sporen heeft nagelaten.
Toparchitect ‘zakt’ voor rekentoets
Wat waren ze trots in de Haarlemmermeer met de drie bruggen van Santiago Calatrava. En op zich ook terecht, want de man wéét wat bouwen is. Wereldwijd heeft hij talloze ‘unieke’ bruggen op zijn naam staan, en daarnaast diverse musea, trein- en metrostations, luchthavengebouwen en een Olympisch stadion. En ook realiseerde hij ‘The World Trade Center Transportation Hub’ in New York. Kortom: een bezig bouwertje, die Calatrava. Wat ze in de Haarlemmermeer echter niet bleken te weten was dat Calatrava ook een zwakkere kant had. En dan hebben we het over zijn rekenvaardigheid. De geschiedenis heeft namelijk geleerd grote budgetoverschrijdingen bij Calatrava meer regel is dan uitzondering. En daar zijn ze in de Haarlemmermeer nu inmiddels wel achter.
Harp, Luit en Citer
Toen in 1999 bij de gemeente de handjes op elkaar gingen voor de realisatie van drie Calatravabruggen over de Hoofdvaart, ging men ervan uit dat de Harp, Luit en Citer (zoals de bruggen zijn gedoopt) gerealiseerd zouden worden voor 16,4 miljoen euro. Dat was weliswaar beduidend meer dan het aanvankelijk voor de drie bruggen gestelde budget van 7,5 miljoen, maar ach, soms wil je je als gemeente toch onderscheiden met een cultureel hoogstandje. Alleen… het werd ietsje meer dan die geraamde 16,4 miljoen. Gedurende de bouw bleek dat er een zwaardere constructie nodig was en daardoor ook een stevigere fundering. Gevolg: 12,4 miljoen euro extra bouwkosten.
Roestvorming
Dat was even ´slikken´ voor de Gemeente Haarlemmermeer maar, eenmaal opgeleverd in 2003, klaagde niemand daar meer over. De bruggen stonden als een huis en op 1 juli 2004 kwam Koningin Beatrix persoonlijk de bruggen openen. Kortom: iedereen blij! Alleen… die blijdschap was van korte duur. Want blijkbaar had onze Spaanse wonderboy niet gerekend op het oer-Hollandse klimaat. Met als gevolg een overdaad aan roestvorming. En dat steekt zo lekker af op die hagelwitte bruggen!
Drie miljoen per jaar
Drie jaar nadat Beatrix de lintjes van de bruggen had doorgeknipt was het aan de Haarlemmermeerse Gemeenteraad om door het lint te gaan, omdat er 5 miljoen euro extra op de plank moest komen voor het behandelen van de roestvorming en de verf van de bruggen, met daarbij het gegeven dat de bruggen ook in de toekomst gemiddeld 3 miljoen euro extra (1 miljoen per brug) aan onderhoud zouden vergen.
Geen schadevergoeding
In 2013 hadden de bruggen aan realisatie en onderhoud al meer dan 50 miljoen euro gekost en stapte de gemeente naar de Raad van Arbitrage om een deel van de kosten door Calatrava vergoed te krijgen. De Rechter stelde de gemeente echter niet in het gelijk waarna deze besloot af te zien van een eventuele rechtzaak tegen de Spaanse architect.
Spaanse rechtszaken
Toch zou de Gemeente Haarlemmermeer misschien niet kansloos zijn geweest. Weliswaar zijn in het verleden al heel wat processen gevoerd tegen Calatrava die bijna per definitie door de Spanjaard werden gewonnen, maar er zijn ook voorbeelden waarbij het bouwkundig wonderkind wel degelijk in de beurs moest tasten. Zo moest hij een schadevergoeding van 10,5 miljoen euro ophoesten vanwege problemen met de tribunes en het dak van het Palacio de Congresos in het Noord-Spaanse Oviedo.
Vaak liep het echter anders. In veel zaken was het niet Calatrava die een schadevergoeding moest betalen, maar juist de partij die hem voor de rechter daagde vanwege het in diskrediet brengen van de Spaanse architect.
Toch wel mooi
In de Haarlemmermeer kan men eigenlijk niet veel meer doen dan berusten in de huidige situatie. Ze weten nu in ieder geval wat de bruggen per jaar kosten. En als je het geld dan toch kwijt bent vergeet dan niet om gewoon te genieten van de bruggen, die op zichzelf toch stuk voor stuk fotogenieke sieraadjes zijn in het vlakke polderlandschap.
Foto-impressie
Hieronder een foto-impressie van de Harp, de Luit en de Citer gemaakt door nieuws.nl-redacteur Wim Meijer: 
