Vroegsignalering door verplichte melding van grote betalingsachterstanden aan de gemeente door wooncorporaties, ziektekostenverzekeraars en leveranciers van gas, water en licht als middel in strijd tegen problematische schulden.
De uitzichtloosheid van schulden kan overweldigend zijn. Eenmaal aanbeland in dat zwarte gat doe je de deur niet meer open als er wordt aangebeld. Uit angst voor de deurwaarder. Post wordt niet meer geopend. Je slaapt slecht.
Problematische schulden
“Mensen die zwaar in de schulden zitten, kunnen er zelfs qua IQ op achteruit gaan. Doordat ze alleen maar bezig zijn met die schulden”, weet Rob Kouwenhoven, beleidsadviseur maatschappelijke ondersteuning en zorg bij de gemeente Haarlemmermeer. Het duurt gemiddeld vijf jaar voordat mensen met problematische schulden zich melden. De neerwaartse spiraal heeft dan al lang en breed zijn vernietigende werk kunnen doen.
Het is dikwijls schaamte die mensen ervan weerhoudt hulp te zoeken
Schaamte
“Die schaamte is niet nodig. Mensen belanden in deze situatie door grote veranderingen in hun levensomstandigheden. Het kan een scheiding zijn, het verlies van je baan of een faillissement. Allemaal dingen die iedereen kan overkomen.”
“Schuldhulpverlening kan niet snel genoeg beginnen, stelt Rob Kouwenhoven. Haarlemmermeer was niet voor niets één van de eerste gemeenten die met Ymere afspraken maakte over huurachterstanden. Sinds 2017 seint de corporatie deze bij de gemeente in, waarna contact wordt gezocht met de bewuste huurder en de schuldhulpverlening kan beginnen. Zo kan bijvoorbeeld huisuitzetting worden voorkomen. Haarlemmermeer is in dit opzicht een koploper en heeft er goede ervaringen mee opgedaan”, zegt Rob Kouwenhoven.
‘Vastelastenpartners’
Door een wetswijziging die in het nieuwe jaar van kracht is, zijn alle ‘vastelastenpartners’, zoals hij ze noemt, verplicht om grote betalingsachterstanden aan de gemeente door te geven. Hierdoor ontstaat ‘vroegsignalering’. Behalve om corporaties gaat het om ziektekostenverzekeraars, leveranciers van gas, water en licht.
“Mensen die al in de nesten zitten en die hun huis uit moeten of worden afgesloten van stroom, gas en water… Dan is de ellende niet meer te overzien”, geeft Kouwenhoven het grote belang van de wetswijziging aan.
Privacy
De beleidsadviseur erkent dat de wetswijziging ten koste gaat van de privacy van inwoners met (dreigende) problematische schulden. “Daarover zijn op veel plekken stevige discussies gevoerd. Ook bij ons, ja. Het is goed om zulke belangrijke veranderingen te bespreken vanuit verschillende invalshoeken. Alles overziende is er vooral reden om blij te zijn met de wetswijziging. Want als de keus is: je privacy volledig intact laten of je huis uit worden gezet, dan is het vrij duidelijk.”
“De mogelijkheden voor de gemeentelijke schuldhulpverlening om echt hulp te verlenen, worden door wettelijk geregelde vroegsignalering aanzienlijk vergroot”, stelt de ambtenaar. “We houden rekening met een enorme stijging van het aantal hulpaanvragen. Er komt zo veel verborgen ellende boven water. Een lege portemonnee en rekeningen te betalen: schuldhulpverlening kan niet vroeg genoeg beginnen”.
Huisbezoek
De schuldhulpverlening is in Haarlemmermeer in handen van PLANgroep. “Die kan in de nieuwe situatie samen met een maatschappelijk werker op huisbezoek gaan bij inwoners over wie we zo’n signaal hebben binnengekregen. De schuldhulpverlening kan dan bij wijze van spreken direct beginnen. Bijvoorbeeld door orde te scheppen in de in kartonnen dozen opgeborgen administratie. En door te bemiddelen tussen de klant en de schuldeisers. Lukt dat niet dan moet de rechter bepalen wat er moet gebeuren.”
Opendoen
“Het is echt belangrijk”, zegt Rob Kouwenhoven, dat je opendoet voor de schuldhulpverleners. “Je hebt er alleen maar baat bij. Als je niet opendoet, kunnen we je niet helpen en gaat het van kwaad tot erger.”
Mensen bij wie de schulden hen boven het hoofd groeien, kunnen zich uiteraard ook zelf tot schuldhulpverlening wenden.
