Met dank aan ‘het meisje van Ipanema’

Foto: Collage WMF

Vandaag 25 jaar geleden, op 8 december 1994, overleed de Braziliaanse songwriter, componist, arrangeur, zanger gitarist en pianist Antonio Carlos Jobim. Daarmee nam de wereld, en Brazilië in het bijzonder, afscheid van de man die samen Joao Gilberto en Luiz Bonfá aan de wieg stond van de Bossa Nova en daarmee Brazilie op de kaart zette als grote muzieknatie.

(tekst: Wim Meijer)

Zo dominant als het ritme van de Samba, zo subtiel is dat van de Bossa Nova. Weliswaar kwam ook de Bossa Nova voort uit het basisritme van de Samba, echter beïnvloed door de Amerikaanse Jazz ontstond er aan het eind van de jaren vijftig een muziekstijl die  zich kenmerkte door zijn relaxte ritme en sensuele klank. Voor een groot deel verantwoordelijk voor het ontstaan van de Bossa Nova, en vooral voor het verwerven van internationale bekendheid, was Antonio Carlos Jobim.

Geestelijk vaders van de Bossa Nova, Joao Gilberto en Antonio Carlos Jobim, samen met Desifinado

Samba en Jazz
De op 25 januari 1927 in Rio De Janeiro geboren Antonio Carlos Jobim componeerde al muziek vanaf het begin van de jaren vijftig. Daarbij werd hij sterk beïnvloed door drie muzikale stromingen: de traditionele Braziliaanse Samba, de Franse componisten Claude Debussy en Maurice Ravel en door de jazz.

De eerste keer dat Tom Jobim (zoals hij ook werd genoemd) opviel was in 1954 met de door hem gecomponeerde samba ‘Faz Uma Semana’. Zijn echte grote doorbraak kwam echter nadat hij ging samenwerken met de dichter en diplomaat Vinicius de Moraes, waarmee hij in 1956 de muziek schreef voor het toneelstuk Orfeu da Conceição, met als meest populaire song “Se Todos Fossem Iguais A Você”

Drie jaar later, toen het toneelstuk ook werd verfilmd onder de titel Orfeus Negro, werden Jobim en Moraes opnieuw gevraagd om de muziek te schrijven. De resultante betond uit drie nummers “A Felicidade”, “Frevo”, en “O Nosso Amor”. Andere grote hits uit die film zoals Manhã de Carnaval en Samba de Orfeu kwamen van de hand van de componist Luiz Bonfá.

The girl from Ipanema
Ook na Ofeu Negro gingen Jobim en Moraes samen verder wat in 1962 leidde tot wereldsucces, vooral met dank aan ‘The Girl from Ipanema’, een nummer dat z’n oorsprong vond op het terras van de bar Veloso in de wijk Ipanema in Rio de Janeiro. Jobim en Moraes werden daar geïnspireerd door een meisje dat vrijwel dagelijks voorbijkwam, de toen 17-jarige Heloísa (“Helô”) Eneida Menezes Pais Pinto, die in de buurt van de bar woonde. Pas twee jaar later kwam zij erachter dat zij de inspiratiebron was geweest voor het toen inmiddels wereldberoemde nummer.

Bossa Nova hype in VS
Toen het nummer ‘The Girl from Ipanema’ vervolgens op plaat werd gezet door Astrud Gilberto en Stan Getz gingen ook alle deuren open voor de Engelstalige markt. Het album Getz/Gilberto met Jobim-composities dat in 1963 uitkwam werd een wereldsucces, sleepte maar liefst vijf Grammy’s in de wacht en veroorzaakte een pure bossanova hype in de VS.

Fitzgerald en Sinatra
In de daarop volgende jaren werkte Jobim samen met de grootste artiesten ter wereld, waaronder Ella Fitzgerald en Frank Sinatra. Met laatstgenoemde nam hij zelfs twee albums op. Ook traden Jobim en Sinatra regelmatig samen op.

Afscheid
Aan de muzikale zegetocht van Antonio Carlos Jobim zou een vroegtijdig einde komen. Kort na de opnamen van zijn laatste album ‘Antonio Brasileiro’ werd bij hem blaaskanker geconstateerd. Na de operatie in het Mount Sinai Hospital in New York werden een longembolie en vervolgens twee hartinfarcten hem op 8 december 1994 fataal.

Drie dagen later, op 11 december, de dag waarop ook zijn laatste album uitkwam, nam Brazilië afscheid van de man die werd gezien als de ‘Gershwin van Brazilië’ met een officiële staatsbegrafenis. Als extra eerbetoon werd de internationale luchthaven van Rio de Janeiro ook naar hem vernoemd. Antonio Carlos Jobim is 67 jaar geworden.

Cookieinstellingen