Het Verhaal van de Dag neemt je vandaag 55 jaar mee terug in de tijd, naar 30 juli 1964, toen in Nederland de film A Hard Days Night van The Beatles in première ging.
(tekst: Wim Meijer)
De eerste Beatlefilm bleek de internationale startup van de Beatlemania, die het muzikale viertal uit Liverpool voor altijd op de kaart zou zetten. Als Beatle-manager Brian Epstein zich dat had gerealiseerd had hij waarschijnlijk een slimmere deal gemaakt de filmmaatschappij United Artists, die de jonge muzikanten nu afscheepte met 25 duizend dollar en een schamele 7,5% van de winst.
Goede manager belangrijk
Het is iets wat we al vaak hebben zien gebeuren bij jonge opkomende artiesten. Producers proberen om al in een vroeg stadium film- of platencontracten af te sluiten voor langere periodes en meerdere producties tegen bedragen die voor de jonge artiest heel hoog lijken, maar voor de producers een slechts schijntje zijn. Belangrijk advies aan jonge artiesten en acteurs is dus: zorg dat je een slimme en zakelijke manager hebt die je de weg kan wijzen door het oerwoud van mensen en maatschappijen die geld aan je willen verdienen.
Brian Epstein
Gelukkig waren de Beatles zo slim. Zij hadden als manager gekozen voor Brian Epstein. Het contact met Epstein kwam al tot stand nadat de Beatles hun eerste single (‘My Bonnie’) hadden uitgebracht en zij ook de achtergrondmuziek hadden verzorgd voor een LP van Tony Sheridan. Na een bezoek van Brian Epstein aan de Liverpoolse Cavern Club, waar de Beatles optraden, kwam het al op 10 december 1961 tot een contract tussen Epstein en The Beatles.
Drijvende kracht
Het contract zou veel goeds brengen voor The Beatles. Epstein ontwikkelde zich tot de drijvende kracht achter het succes van de band in de beginjaren. Zo was hij de man die de jonge muzikanten ertoe bewoog om hun jeans en leren jassen overboord te gooien en kostuums te gaan dragen.
Ook het roken op het podium werd door hem in de ban gedaan. Hiermee probeerde hij de groep populair te maken bij een groter, niet uitsluitend jong publiek. Ook de beroemde synchrone buiging van The Beatles aan het einde van hun optredens kwam uit zijn ‘hoge hoed’.
Gebrek aan zakelijk inzicht
Wat Brian Epstein echter ontbeerde was een goed zakelijk inzicht en kennis van de wereld van de filmproducenten. En die combinatie zou hem, en vooral The Beatles, erg veel geld gaan kosten.
Toen Epstein in 1963 werd benaderd door de Amerikaanse filmstudio United Artists voor een contract voor het maken van een aantal films rondom de groep zag hij deze deal als een uitgelezen mogelijkheid om The Beatles internationaal te promoten. United Artists had daarentegen slechts interesse in de opbrengsten van de film en de verkoop van de muziekalbums. De studio wist dat de verkoop van het album altijd geld zou opleveren, zelfs als de film zou floppen, dus zag men de filmdeal met The Beatles als een risicoloze deal. Uiteindelijk bood men de Beatles een honorarium van slechts $ 25.000,- plus een percentage van de mogelijke winst.
Slechts 7,5 procent
Had Brain Epstein kennis gehad van de filmwereld dan had hij geweten dat een percentage van tenminste 25% normaal was. Die kennis had hij echter niet. En dat brak hem op toen de filmmaatschappij hem vroeg om een voorstel te doen voor het winstpercentage voor The Beatles. Omdat Epstein eigenlijk vooral oog had voor de promotionele waarde van de film voor zijn groep stelde hij (niet gespeend van enige bluf) een percentage voor van 7,5% waarna de filmmaatschappij onmiddellijk toehapte en meteen een deal sloot voor 3 films.
Cultfilm
Waar eigenlijk niemand rekening mee had gehouden was dat de film, die binnen drie weken in elkaar werd getimmerd en waarvan de producer niet eens geïnteresseerd was in het script, de meest succesvolle muziekfilm zou worden tot dan toe, en zou uitgroeien tot een onsterfelijke cultfilm. In het eerste jaar was de film al goed voor een opbrengst van ruim 6 miljoen dollar en dat liep in de daarop volgende jaren op tot het dubbele. Daarnaast werden van het album alleen al in Amerika 4 miljoen exemplaren verkocht.
Help!
Met de ongelukkige deal van Epstein bleek hij dus miljoenen dollars te hebben laten liggen. Daar kwam nog bij dat de schade niet beperkt bleef tot A Hard Days Night, maar er nog steeds een contract lag voor nog 2 films tegen dezelfde ongunstige voorwaarden. Al met al een contract dat als een molensteen om de nek van de Beatles hing. Wellicht niet vreemd dat hun tweede film binnen dat contract dan ook ‘Help’ heette.
Ook positief
Terugkijkend kun je je toch afvragen hoe ongunstig de filmdeal van The Beatles met United Artists nu eigenlijk per saldo was. Natuurlijk laat het verschil tussen 7,5% en 25% zich gemakkelijk berekenen. Maar wat is de promotionele waarde geweest van de films voor de groep? Dat laat zich een stuk lastiger berekenen, maar dat was wel waar het Epstein om was gegaan. Het kan gewoon niet anders dan dat ‘A Hard Days Night’ en later ‘Help!’ hebben bijgedragen aan de Beatlemania en daarmee alsnog de nodige inkomsten voor de Beatles hebben gegenereerd.
Alle muziek
Wat we er in ieder geval aan over hebben gehouden is een onsterfelijke cultfilm met even zo onsterfelijke muziek.
